Κυριακή 23 Μαρτίου 2014

Ποια είναι τελικά η «κατάλληλη» τιμωρία για ένα παιδί; - Γράφει η Ελένη Αλεξανδρίδου

Ο Burrhus Frederic ("B. F.") Skinner, ψυχολόγος που συνέβαλε στις σύγχρονες θεωρίες γύρω από τον έλεγχο της ανθρωπινής συμπεριφοράς, ήταν ο πρώτος που μίλησε για την τιμωρία, χωρίς όμως να υποστηρίζει τη χρήση της. Θεωρούσε πως γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να ενισχύουν κατάλληλες μορφές συμπεριφοράς ενός παιδιού και να αγνοούν τις ανεπιθύμητες. Η τιμωρία για αυτόν, αποτελείται από όλα εκείνα τα επακόλουθα (συνήθως αρνητικά) που μειώνουν την συχνότητα εμφάνισης μιας ανεπιθύμητης  συμπεριφοράς. Ο απώτερος στόχος της τιμωρίας είναι να δώσει το μήνυμα στο παιδί ότι κάποια όρια επιθυμητής συμπεριφοράς έχουν ξεπεραστεί και να το πείσει πως αυτό είναι ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

Η τιμωρία, μπορεί να πάρει δύο βασικές μορφές. Η πρώτη μορφή είναι η τιμωρία παρουσίασης, κατά την οποία ένα αποτρεπτικό ερέθισμα που ακολουθεί μια συμπεριφορά, χρησιμοποιείται για να μειώσει τις πιθανότητες επανεμφάνισης της συμπεριφοράς αυτής. Αντίστοιχα παραδείγματα στα πλαίσια του σχολείου είναι η σιωπηλή μομφή, η επίπληξη, η κράτηση του παιδιού μετά τη λήξη του μαθήματος, η αποστέρηση δικαιωμάτων, η ενημέρωση γονέων, η τιμωρία της ομάδας για το παράπτωμα ενός παιδιού, η υποχρεωτική απολογία – συγνώμη, η κοινωνική απομόνωση κλπ.  Η δεύτερη μορφή είναι η τιμωρία απόσυρσης, κατά την οποία αποσύρουμε ένα ευχάριστο επακόλουθο (σχετικό ή μη), με στόχο τη μείωση πιθανοτήτων επανεμφάνισής της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς (π.χ. δεν επιτρέπει στο παιδί να πάει σινεμά).

Βασικά μειονεκτήματα χρήσης της τιμωρίας που συνδέονται με το κατά πόσο η τιμωρία είναι έντονη και επαναλαμβανόμενη:
Είναι σημαντικό, ως γονείς και εκπαιδευτικοί να γνωρίζουμε πως όλες οι μορφές τιμωρίας δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται συχνά γιατί αυτό είναι αναποτελεσματικό.
  • Ένα βασικό μειονέκτημα της τιμωρίας είναι πως το παιδί δε γνωρίζει πάντοτε με σαφήνεια τους λόγους που η συμπεριφορά αυτή είναι ανεπιθύμητη (π.χ. για αυτόν που επιβάλλει την τιμωρία) και όλο αυτό αποτελεί αρνητική ενίσχυση στις σχέσεις του με τον γονέα – εκπαιδευτικό.
  • Η τιμωρία συχνά προκαλεί ανεπιθύμητες συναισθηματικά αντιδράσεις και είναι πιθανόν να οδηγήσει σε συμπεριφορά δραπέτευσης και φυγής από το έργο – δραστηριότητα ή και γενικότερα από τη σχέση του με το άτομο που την επιβάλλει. 
  • Η τιμωρία, μερικές φορές, οδηγεί σε αύξηση της συμπεριφοράς που τιμωρήθηκε γιατί υπάρχουν περιπτώσεις όπου η τιμωρία δεν τιμωρεί αλλά ενισχύει. Αυτό μπορούμε να το παρατηρήσουμε όταν διακρίνουμε πως η ανεπιθύμητη συμπεριφορά εμφανίζεται ξανά σε άλλους περιβάλλοντος χώρους.
  • Οι μελετητές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου γιατί τιμωρία μπορεί να λειτουργήσει για το παιδί ως καταπίεση μιας αντίδρασης, άρα θα εμφανιστεί ξανά όταν αυτός που τιμωρεί δεν είναι

Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014

Ο Ρατσισμός στο μικροσκόπιο - Γράφει η Αγάπη Τερζοπούλου


Στο σημερινό άρθρο θα επιχειρήσω να σας παρουσιάσω τις διαστάσεις και τα στοιχεία που συνθέτουν το φαινόμενο του ρατσισμού, ένα φαινόμενο που έχει τις ρίζες τους στο παρελθόν και οι συνέπειές του ταλαιπωρούν την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες. Προτού ορίσουμε τη σημασία του, θεωρώ σημαντικό να αναφερθούν οι έννοιες «στερεότυπα», «διάκριση», «ξενοφοβία».

Τα στερεότυπα ή αλλιώς προκαταλήψεις αναφέρονται σε

Δευτέρα 17 Μαρτίου 2014

«Κάθε παιδί έχει ταλέντα και έχει δικαίωμα να τα αξιοποιεί για να είναι ευτυχισμένο στη ζωή του…» - Γράφει η Ελένη Αλεξανδρίδου



«Κάθε παιδί έχει ταλέντα και έχει δικαίωμα να τα αξιοποιεί για να είναι ευτυχισμένο στη ζωή του γιατί επιτυχία είναι να δουλεύεις πάνω σε αυτό που σου αρέσει σε αυτό που είσαι καλός. Το υπουργείο Παιδείας έχει δρομολογήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο μπορείς να βρεις το δικό σου μονοπάτι και να βγεις στην αγορά εργασίας με δεξιότητες που θα σε κάνουν να πετύχεις σε αυτό που πραγματικά σου ταιριάζει σε αυτό που έχει προοπτική.»

Με αυτό το μήνυμα το Υπουργείο Παιδείας  προσπαθεί να αφυπνίσει μαθητές και γονείς, αλλά και όλη την κοινωνία, κάνοντάς τους να σκεφτούν πως τα επαγγελματικά στερεότυπα λειτουργούν ανασταλτικά στην πρόοδο των νέων σήμερα. Είναι σημαντικό γιατί το μήνυμα αυτό συνοδεύεται από δύο σποτάκια που έχουν ως στόχο να

Πέμπτη 6 Μαρτίου 2014

Σχολικός Εκφοβισμός: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού


  
Τι είναι  Σχολικός Εκφοβισμός:

Τι δεν είναι Σχολικός Εκφοβισμός:

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι η επιθετική εκείνη συμπεριφορά που είναι εσκεμμένη, απρόκλητη και επαναλαμβανόμενη. Αποτελεί κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει ανισότητα στη δύναμη που είναι είτε αντικειμενική (π.χ. σωματική) είτε αντιληπτή (π.χ. προσωπικότητας). Εν ολίγοις, κατευθύνεται προς εκείνα τα θύματα που εκλαμβάνονται από τους θύτες (έναν ή πολλούς μαζί) ως αδύναμα, είτε σωματικά είτε ψυχολογικά.


  • Όταν δεν υπάρχει ανισότητα ανάμεσα στα μέλη (σωματική διάπλαση, κοινωνική θέση, κουλτούρα).
  • Όταν υπάρχει όμοια συναισθηματική αντίδραση.
  • Όταν υπάρχουν απλές παρεξηγήσεις ή απλοί καυγάδες μεταξύ των μαθητών.
  • Όταν γίνονται αστεία που διασκεδάζουν πραγματικά και τις δύο πλευρές.



Στην Ελλάδα τα αποτελέσματα από έρευνες δείχνουν ότι το 10- 15% των μαθητών πέφτουν θύματα εκφοβισμού ή βίας στο σχολείο. Υπολογίζεται ότι περίπου το 5% των μαθητών αποτελούν την κατηγορία  «παιδιά – θύτες»  και ότι τα αγόρια είναι πιο πιθανό να «χρησιμοποιήσουν» περισσότερο τη σωματική βία σε σύγκριση με τα κορίτσια που επιδίδονται περισσότερο στον κοινωνικό εκφοβισμό.


Πότε αποτελεί  παράγοντα κινδύνου (εμφάνισης βίας) το σχολείο;

Συμβαίνει όταν στα πλαίσια του σχολείου εμφανίζονται πρότυπα ανταγωνιστικότητας που οδηγούν στην έλλειψη συνεργασίας κατά τη διαδικασία της μάθησης, παράλληλα με την αποχή ενός κώδικα συμπεριφοράς για τον συνολικό προγραμματισμό της μάθησης.  Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις έλλειψης ενθάρρυνσης μαθητικών πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας ως προς την μάθηση που καλλιεργούν αντίστοιχα αρνητικά αισθήματα μεταξύ των μαθητών. Ακόμη, λειτουργεί αρνητικά η έλλειψη συνεργασίας με τους γονείς  και το μειωμένο ενδιαφέρον για τη συναισθηματική ζωή των παιδιών. Τέλος, η αδιαφορία ή η ανοχή σε μια βίαιη συμπεριφορά αλλά και η έλλειψη προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής επηρεάζουν αρνητικά τη μαθησιακή κοινότητα.


Συμβουλές για εκπαιδευτικούς:
  • Η πρόληψη αποτελεί ευθύνη των εκπαιδευτικών για αυτό το λόγο, πρέπει να συζητήσουμε εξ αρχής μέσα στην τάξη τον ορισμό, τις μορφές αλλά και τις επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού.
  • Ως εκπαιδευτικοί μιλάμε στα παιδιά για τα δικαιώματα τους  και οργανώνουμε ομάδες εργασίας σχετικές με το ζήτημα αυτό, ενισχύοντας παράλληλα τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών (δημιουργία ομαδικού – συνεργατικού κλίματος στην τάξη).
  • Συζητάμε με το παιδί τις συμπεριφορές που το ενοχλούν, καθώς και το κατά πόσο η συχνότητα αυτών των συμπεριφορών το επηρεάζει περισσότερο αρνητικά.
  • Ενισχύουμε τα παιδιά να αποκαλύψουν τέτοια φαινόμενα και να μην σιωπούν σε αυτά.
  • Συμβάλλουμε καθοριστικά στην ομαλή ένταξη καινούργιων μαθητών  ή μαθητών από άλλα πολιτισμικά πλαίσια στην τάξη.